Qishki ballon qanday turlarga bo‘linadi, ular yozgi va har fasllik shinalardan qanday farq qiladi va qaysi shinalar Toshkent qishi uchun yaxshiroq ekanini tahlil qilamiz.
Toshkentda shinalar narxlari (Dekabr 2024):
🔹 Ling-Long Grip Master 4S — $40 (14″) — $80 (17″).
🔹 Lassa Snoways 4 — $65 (15″) — $95 (17″).
🔹 Glacier W661 — $65 (15″) — $95 (17″).
🔹 Nexen Winguard Ice — $75 (14″) — $145 (17″).
Xarid qilishda original shinalarni tanlash muhim, chunki faqat ishonchli ishlab chiqaruvchilar ularning xususiyatlari haqida haqiqatni aytadi.
Masalan, o‘zbek shinalari Barsga Yevropa Ittifoqi sertifikati kabi ko‘rinadigan yorliq yopishtiriladi, lekin undagi ko‘rsatkichlar mashhur brendlarning ko‘rsatkichlaridan yuqoriroq…
Qishki shinalar nafaqat qor va muzda kerak. Hatto quruq ob-havoda ham, harorat +7 °C bo‘lganda, qishki shinalar yo‘l bilan yaxshi tutashadi, boshqaruvchanlik va tormozlash samaradorligi yozgi yoki har fasllik shinalarga qaraganda sezilarli darajada yaxshiroqdir.
Bu harakat rezina aralashmasining turli iqlim sharoitlariga mos xususiyatlari bilan bog‘liqdir. Keling, yozgi, har fasllik va qishki shinalar qanday farqlanishini tushunamiz.
Yozgi shinalar
Yozgi shinalar quruq yoki iliq yomg‘irli ob-havoda foydalanish uchun ishlab chiqiladi. Rezina aralashmasi yuqori haroratlar uchun optimallashtirilgan bo‘lib, yuqori chidamlilik va shinani uzoq xizmat qilish muddatiga e‘tibor qaratiladi.
Shina o‘z xususiyatlarini saqlashi va Toshkent quyoshi ostida asfalt harorati 70 °C ga yetadigan kontaktni bardoshli qilishi kerak.
Dunyo standartlariga ko‘ra, shinani nam yuzada qanday ishlashi muhim, shuning uchun rezina aralashmasi va protektor geometriyasi suvni shinadan samarali chiqarib yuborishi kerak.
Shuningdek, yuqori haroratlarda to‘qnashuvga qarshilik kuchayadi, buni oldini olish va yonilg‘i iste‘molini kamaytirish uchun ishlab chiqaruvchilar rezina aralashmasiga maxsus qo‘shimchalar qo‘shadi.
Yuqori haroratda buyumlar eriydi, past haroratda esa qotib, mo‘rtlashadi. Bu qoida ayniqsa avtomobil shinalari uchun to‘g‘ri.
Qishda yozgi shinalar o‘z elastikligini yo‘qotadi, plastik bo‘lib qoladi, «qotib qoladi», qishki shinalar esa hatto sovuqda ham elastikligicha qoladi.
Har fasllik shinalar — marketing afsonasi
Yozgi shinalar haqida aytilganlarning ko‘pchiligi har fasllik shinalarga ham tegishli. Har fasllik shinani ishlab chiqaruvchilar yaxshi tutashish xususiyatlari, elastiklik va chidamlilikni ta‘minlashga harakat qilishadi. Lekin fizik qonunlarni aldab bo‘lmaydi — yuqori haroratda elastik bo‘lgan material past haroratda ham shunday qolmaydi.
Dunyo bo‘ylab testlarga ko‘ra, har fasllik shinalar yozda yozgi shinalarga, qishda esa qishki shinalarga yutqazadi.
Har fasllik shinalar Toshkentda ko‘pincha boshlang‘ich narx segmentida uchraydi, bu esa ilg‘or texnologiyalar va qimmatbaho komponentlarni kutmaslik kerakligini anglatadi.
Qishki shinalar
Qishki shinalar skandinaviya va Yevropa qishlariga mos ravishda ikki xilga bo‘linadi.
Arktik (skandinav yoki alp) shinalar
Bu turdagi shinalar maxsus rezina aralashmasidan ishlab chiqariladi va ular ekstremal past haroratlarda ham elastiklikni saqlab qoladi. Protektor geometriyasi lamellalar, maxsus zinapoyalar va «kesilgan» qirralar bilan boyitilgan.
Lekin, bunday shinalar issiq ob-havoda o‘z xususiyatlarini yo‘qotadi va Toshkent sharoitida tavsiya etilmaydi.
Issiq ob-havoda arktik shinalarning yeyilishi keskin oshadi.
«Yevropa qishi» shinalari
«Yevropa qishi» uchun mo‘ljallangan shinalar yumshoq qish va shahar sharoitlari uchun optimal xususiyatlarga ega. Ular protektorining kamroq tajovuzkor geometriyasi suyuqlik va qorning kontakt nuqtasidan samarali chiqishini ta‘minlaydi.
Bu shinalar skandinav shinalarga qaraganda balandroq tezlik indeksiga ega, ammo muz va qorda boshqaruvchanlik bo‘yicha yutqazadi.
Qishki shinalar Toshkentda qancha turadi?
Qish uchun shinalarni almashtirish kerakmi yoki yo’qmi? Agar moliyaviy imkoniyatlaringiz bo’lsa, javob oddiy – qishki shinaga o’ting.
Qaysi shinani tanlash kerak? Bu yerda ham moliyaviy imkoniyatlarga qarab qaror qabul qilish tavsiya etiladi, ammo shina turiga ham e’tibor berishni unutmang. Agar sizga 100+ dollar/ta narxda Skandinaviya qishki shinalarini taklif qilishsa, agressiv protektor ortidan quvish o‘rniga 50-80 dollar/ta narxda “Yevropa shahar qishi” uchun mo‘ljallangan shinalarni tanlash mumkin.
Byudjet segmentida Rossiyaning (Cordiant), Xitoyning (Maxxis, Ovation, Ling-Long) va Turkiyaning (Lassa) brendlari keng tarqalgan bo‘lib, yaxshi sharhlar va narx/ko‘rsatkich nisbati bilan ajralib turadi. Ushbu segmentdagi shinalar narxi Xitoy shinalari uchun 500 ming so‘mdan, Turkiyaning Lassa shinalari uchun esa 800 ming so‘mdan boshlanadi.
O‘rta segmentni Koreyaning va arzonroq “yevropacha” qishki shinalari egallaydi: Debica (Polsha), Sava (Polsha), Hankook, Nexen, Kumho. Narxi 1 000 000 so‘mdan boshlangan shinalar.
Toshkentda premium toifadagi qishki shinalar Michelin, Toyo, Continental va Bridgestone kabi brendlarni o‘z ichiga oladi. Taniqli brendlar uchun har bir shinaga 1,8 mln so‘mdan to‘lashga tayyor bo‘ling.
Ko‘rsatilgan narxlar 15/16 dyuym radiusli g‘ildiraklar uchun eng keng tarqalgan shinalar asosida olx.uzdagi e’lonlarga asoslangan.
Shinani ishlab chiqaruvchi kompaniyalarning rezina aralashmasi va texnologiyalari farq qiladi. Har bir narx segmentidagi ishlash xususiyatlari sezilarli farq qilmaydi.
Agar siz qishda faol haydashni yoqtirsangiz – shahar tashqarisiga tez-tez chiqsangiz, Farg‘ona vodiysi yoki boshqa shaharlarni muntazam ziyorat qilsangiz, shinalarni diqqat bilan tanlash kerak. Masalan, sotib olishni rejalashtirayotgan shinalar modellari bo‘yicha sinov natijalarini o‘rganing.
Qishki shina tanlashda nimalarga e’tibor berish kerak?
Kord silliq, bukilmagan va buralmagan bo‘lishi kerak. Buzilgan kord shinaning diskka to‘g‘ri o‘rnashishini ta’minlamaydi va eng noqulay vaqtda yorilishi mumkin.
O‘zbekistonga shinani «matryoshka» shaklida olib kelishadi – shina egilib, shikastlanadi, shuning uchun yaxlitlik haqida gap bo‘lishi mumkin emas.
Bunday «matryoshka» shinalarni Toshkentdagi «Sergeli» va «Farhod» avtomobil bozorlarida tez-tez uchratish mumkin.
Shinaning ishlab chiqarilgan sanasini tekshiring: DOT markirovkasi yon devorda joylashgan bo‘lib, birinchi ikki raqam – ishlab chiqarilgan hafta, keyingi ikki raqam – yilni ko‘rsatadi. Yangi shinalarni tanlashni afzal ko‘ring, chunki rezina vaqt o‘tishi bilan eskiradi va o‘z xususiyatlarini yo‘qotadi, hatto ishlatilmasa ham. [caption id="attachment_6036" align="alignnone" width="800"]
Odatda avtomobil shinasi ishlash muddati 5 yilni tashkil qiladi, agar u bu vaqtga kelib yeyilib ketmagan bo‘lsa.
“Yevropa turidagi” assimetrik protektorli shinalarni tanlang, ular loy va qorni aloqa nuqtasidan yaxshi olib chiqib tashlaydi.
Agar siz shahar tashqarisiga muntazam chiqib tursangiz va tog‘li yo‘llardan o‘tsangiz, avtomobilingiz uchun Arktika turidagi shinalar mos keladi.
Biroq, bunday shinalar iliq kunlarda tezroq yeyiladi va boshqaruvni qiyinlashtiradi.
Tavsiya etilgan o‘lchamdagi yoki biroz torroq shinani tanlang. Rezina qancha tor bo‘lsa, aloqa nuqtasi maydoni kichik bo‘ladi va yo‘l bilan bog‘lanish yaxshiroq bo‘ladi. Aynan shu sababdan, agar siz qalin qor ustida harakatlanmayotgan bo‘lsangiz, shinadagi bosimni tavsiya etilgan qiymatdan pastga tushirish tavsiya etilmaydi.
Xavfsiz haydang!
Haydash uslubingizni o‘zgartiring – qishda yo‘l sharoitlari butunlay boshqacha va avtomobil gaz berishga va rul harakatlariga keskinroq javob beradi. Har qanday keskin harakat boshqaruvni yo‘qotishga olib kelishi mumkin.
Agar siz qishki shinaga ehtiyoj sezmasangiz – avtomobilingizni to‘g‘ri rejimda ishlatishni tanlang.
Xavfsizlikni tejash mumkin emas, shu bilan birga avtomobilni optimal rejimda ishlatish qishki shinadan foydalanmasdan o‘tishga yordam beradi.
Avtomobilni bir yoki ikki hafta uyda qoldiring. Qishki shinaga pul sarflashni istamasangiz, ishga metro orqali boring.
Qor bilan qoplangan yo‘llarda, hatto ular “qum va tuz” bilan sepilgan bo‘lsa ham, yozgi yoki to‘rt fasl shinalarida harakat qilish xavfli va boshqa yo‘l harakat ishtirokchilariga nisbatan javobgarliksizdir.
Eng muhimi – “qishki” haydash uslubiga o‘tishni unutmang. Hech bir qishki shina 11 oylik yozgi boshqaruv qulayligini ta’minlamaydi.
Yo‘ldagi xavfsizlikning asosiy kafolati haydovchi va uning mahoratidir. O‘z imkoniyatlaringizni oqilona baholang!
